Không phải là một loại quả quá xa lạ, nhưng đã bao giờ bạn dùng thử món mơ muối Umeboshi với cơm? Thoạt nghe qua có vẻ hơi lạ và kì dị, nhưng chúng là 1 trong số các món được ưa thích ở Nhật Bản, đồng thời có công dụng cực tốt với những người cao tuổi.
Umeboshi (tiếng Nhật: 梅干し) là một món dưa muối rất phổ biến trong nền ẩm thực Nhật Bản. Món ăn đặc sắc này được làm bằng cách đem quả mơ chín phơi héo rồi ngâm lâu ngày với thật nhiều muối, chúng còn được gọi là ”quả ume khô”, một loại thực phẩm – dược phẩm rất phổ biến và không thể thiếu trong văn hóa ẩm thực cửa người Nhật. Mơ muối có chứa axít citric, giúp thanh lọc đường ruột khi bao tử vẫn còn trống. Hơn nữa, axít pyruvic trong mơ muối giúp “đánh thức” mọi cơ quan. Để đánh giá về tác dụng của mơ muối đối với sức khỏe, có lẽ người ta sẽ gọi nó là gia vị giàu sức sống nhất.
Vị chua (hành mộc) của nó đại diện cho năng lượng của mùa xuân, mùa khởi nguồn của mầm sống mới, cũng là mùa đại diện cho năng lượng của lá gan. Những trái mơ được thu hoạch khi chúng vẫn còn vàng và cứng, vị của chúng lúc này cũng rất chua. Để bảo quản được lâu những trái mơ này, người Á Đông đã nghiệm ra phương pháp phơi khô-muối-áp lực-thời gian, là những phương pháp làm cho năng lượng của thực phẩm Âm được quân bình và làm cho chúng phát huy hết những dược tính của mình.
Trái mơ được phơi khô, vị chua đã giảm dần và héo dần, sau đó chúng được muối, điểm thêm sắc đỏ của lá tía tô. Những trái mơ bắt đầu trở nên già dặn sau 6 tháng, tuy nhiên hãy để chúng càng lâu càng tốt. Các loại mơ có tuổi từ 6 đến 7 năm có màu rất sắc rất đậm, tựa như màu than gỗ. Nước mơ lúc này rất đặc là một liều thuốc công hiệu với bất cứ loại tiêu chảy nào.
Ở Nhật, cứ đến tháng 6 hàng năm người ta thường hái những trái mơ xanh rửa sạch và xếp vào một chiếc vại sành, sau đó rắc muối và nén xuống nước trong khoảng hai tuần. Và để tăng thêm màu sắc cùng hương vị cho mơ muối, người ta sẽ cho thêm lá tía tô vào vại. Khi mặt ngoài quả mơ bắt đầu mềm ra và chuyển sang màu đỏ tươi, người ta vớt mơ ra và phơi ngoài trời từ hai đến ba ngày. Khi đã khô, mơ được thu vào một chiếc vại khác để ăn dần. Một cách làm khác đó là đem phơi cho héo những quả mơ trước khi muối.
Ngoài ra còn có một loại mơ muối nữa gọi là umezuke, nhưng loại mơ muối này không được phơi cho héo trước khi đem muối. Umeboshi thường mềm và có vị chua gắt, mặn. Umeboshi thường có màu vàng ruộm, nhưng cũng có loại có màu đỏ tùy thuộc vào độ chín của quả mơ được phân loại trước khi tiến hành làm Umeboshi.
Ngày nay, người Nhật có nhiều cách làm món umeboshi và phần đông người Nhật Bản ít dùng muối mà mơ sẽ làm dưa trực tiếp từ giấm mà chỉ cho vào một ít muối cho có vị mặn tương đương.
Loại dưa mận umeboshi có màu đỏ thì được muối chung với lá tía tô đỏ gọi là Akajiso hoặc có thể làm tăng thêm hương vị của món dưa mận này bằng cách muối chung với tảo Kombu hay thậm chí có cả mật ong.
Mơ muối Umeboshi là một món ăn truyền thống của người dân Nhật Bản, dưa mận thường được ăn với cơm mà người ta cho rằng có thể giúp cho cơm không bị hỏng. Người dân thường đặt một quả dưa mận chính giữa hộp cơm nhằm tạo hình thù của lá cờ Nhật Bản, chất chua mặn của quả dưa được tin là giúp cho khả năng tiêu hóa của thức ăn trong khi ăn uống. Theo y học cổ truyền Nhật Bản, món dưa mận có tác dụng phòng trừ các căn bệnh mùa lạnh như ho, sổ mũi. Vì lẽ đó, người Nhật thường ăn món cháo trắng với dưa mận hàng ngày.
Ngoài việc dùng với cơm, mơ muối Umeboshi còn được dùng ngậm ăn trực tiếp, dầm nát pha nước uống, hoặc dùng để nấu canh, nấu súp. Giúp trị các bệnh về ruột và tiêu hóa, chán ăn, chữa ho, say xe, giải ngộ độc thức ăn, rối loạn dịch vị dạ dày…